Marionetki z Mandalay. Pociąganie za sznurki to sztuka

Laleczka podskakuje w rytm dość skrzekliwej muzyki. Rusza rękoma, nogami, obraca głowę w lewo i w prawo. Przyglądam się uważnie, dość intensywnie zastanawiając się, jak to możliwe, że przy takich gwałtownych ruchach te sznureczki przyczepione do różnych części ciała marionetki po prostu się nie plączą. Bo na mój rozum już dawno powinno to wyglądać co najmniej jak zwinięty w kieszeni sznurek słuchawek od odtwarzacza mp3. A jednak – laleczka tańczy, skacze, na końcu kłania się i nic się nie plącze. Wielkie brawa!

Tradycja marionetkowych teatrzyków w Birmie sięga XI w., ale największą popularnością cieszyły się one od około XVIII w., kiedy to sztuka ta zaczęła się rozwijać, mając ogromne wsparcie samego dworu królewskiego. Mówi się nawet, że przedstawienia były wykorzystywane do komunikowania niewygodnych spraw pomiędzy władcą a jego otoczeniem. Bo przecież laleczka bez problemu mogła powiedzieć coś, za co zwykły człowiek mógłby królowi mocno podpaść. Podobnie w drugą stronę – władca chcący delikatnie udzielić reprymendy na przykład komuś ze swojej rodziny mógł bez obaw posłużyć się marionetką.

Popularność teatrzyków marionetkowych spadła w Birmie wraz z brytyjską okupacją, ponieważ utraciły one wsparcie władzy. Dopiero na początku lat 90. XX w. zaczęto przywracać tradycję do życia, kreując marionetki na atrakcję turystyczną. I taką też się stały, a jeden z najsłynniejszych ponoć teatrów znajduje się w Mandalay.

Wizyta w marionetkowym teatrze w Mandalay to jedno wielkie pasmo zaskoczeń. Pierwszym z nich jest już sam wygląd teatru. Teatr to czy garaż? – przechodzi mi przez myśl, kiedy widzę miejsce, w którym ma odbyć się przedstawienie. Nie żebym spodziewała się czegoś na miarę Sali Kongresowej, ale też nie oczekiwałam aż tak kameralnej atmosfery. Nie jest to jednak w żadnym wypadku minus – przynajmniej z każdego niemalże miejsca jest świetny widok.

Pokaz kosztuje około 10 dolarów, można więc powiedzieć, że ceny dość europejskie. Jednak biorąc pod uwagę, że jak na kraj azjatycki Birma jest dość droga, to nie ma się tak naprawdę czemu dziwić. Chętnych na przedstawienie oczywiście nie brakuje. Czekamy, aż widownia zapełni się turystami. Kiedy wreszcie gasną światła, w garażu… to znaczy w teatrze rozlegają się dźwięki tradycyjnej, szesnastostrunowej harfy w kształcie łodzi. Rozpoczyna się pokaz.

Kolejne zaskoczenie. Na scenie, zamiast marionetki pojawia się mały człowiek, chyba młody chłopiec. Jest to pokaz tańca, a jak się później dowiaduję, ludzie biorący udział w marionetkowych przedstawieniach to nowość w tej sztuce.

W końcu doczekuję się laleczek. Na scenie pojawiają się różne mitologiczne stwory, baśniowe postaci, które poruszają się z gracją godną żywego człowieka. Poruszane za pomocą kilkunastu sznureczków odtańcowują skomplikowane układy choreograficzne i odgrywają swoje tradycyjne historie. Robią to tak realistycznie, że gdyby nie widoczne sznureczki, to można by pomyśleć, że lalki ożyły.

Scenki przedstawiane przez laleczki opierają się na historiach z życia Buddy i birmańskich legendach. Nic więc dziwnego, że oglądamy tańce, w których marionetki czczą tutejsze duchy – naty, historie miłosne księcia i księżniczki czy magiczne sztuczki alchemika Zaw-Gyi. Jest też kolejne zaskoczenie – taki pokaz to nie tylko opowieści poważne. Mamy też szczyptę humoru – na scenie pojawia się dość wyzwolona laleczka prezentująca wszystkim swoje genitalia. Tak, tak – zrobiona z niezłą dbałością o szczegóły.

Raz na jakiś czas kurtyna podnosi się nieco do góry, ukazując nam prawdziwych artystów – marionetkarzy, którzy za pomocą dwóch rąk i kilkunastu sznureczków potrafią ożywić i kierować laleczkami. Łapię się na tym, że zamiast przyglądać się marionetkom, obserwuję płynne ruchy rąk ludzi, którzy pociągają za sznurki.

W pewnym momencie na scenie znowu pojawia się żywy człowiek. Jest to taniec, w którym laleczka naśladuje ludzkie ruchy. A może to tancerz kopiuje układ choreograficzny marionetki? Przyznaję, że ruchy obojga są do siebie niezwykle podobne.

Pokaz kończy się po godzinie, a na sali rozlegają się gromkie brawa. Nic dziwnego, żeby tak pięknie kierować marionetkami, trzeba prawdziwego kunsztu. Po przedstawieniu, jeśli ktoś ma ochotę, można jeszcze jako pamiątkę zakupić sobie drewnianą marionetkę, a potem w domu popróbować tej trudnej sztuki. Ja kupno laleczki sobie odpuszczam, ale wizytę w marionetkowym teatrze w Mandalay gorąco polecam!

Cieszę się, że tu jesteś! Mam nadzieję, że spodobał Ci się i zaciekawił ten wpis. Jeśli tak, to będzie mi niezmiernie miło, gdy klikniesz Lubię to, dodasz +1 i podzielisz się wpisem ze znajomymi albo dołączysz do dyskusji! To dla mnie ważne, bo pokazuje, że warto dalej pisać. Masz uwagi, komentarze, pytania? Nie wahaj się, napisz! Cieszę się z każdego sygnału od Ciebie! Dziękuję :)

- Ewa a

Wydrukuj lub zapisz PDF